New Criminal Laws : ભારતીય ન્યાયિક સંહિતા-2023, ભારતીય નાગરિક સંરક્ષણ સંહિતા-2023 અને ભારતીય પુરાવા અધિનિયમ-2023, 1 જુલાઈથી અમલમાં આવતા ત્રણ મહત્વપૂર્ણ કાયદાઓ ભારતીય નાગરિકોના સશક્તિકરણ તરફનું બીજું મોટું પગલું છે.
આ ત્રણ કાયદા હેઠળ જઘન્ય ગુનાઓમાં ઝીરો એફઆઈઆર, ઓનલાઈન પોલીસ ફરિયાદ, ઈલેક્ટ્રોનિક માધ્યમથી સમન્સ મોકલવા અને ક્રાઈમ સીનની વીડિયોગ્રાફી ફરજિયાત બનશે.
નવા કાયદાઓ વિશે જાગૃતિ – આગામી સપ્તાહથી અમલમાં આવનારા ત્રણ નવા ફોજદારી કાયદાઓ માટે 40 લાખ લોકોને મૂળભૂત સ્તરે તાલીમ આપવામાં આવી છે. જેમાં 5.65 લાખ પોલીસ કર્મચારીઓ અને જેલ અધિકારીઓનો પણ સમાવેશ થાય છે. આ તમામને આ નવા કાયદાઓ વિશે દરેકને જાગૃત કરવા માટે તાલીમ પણ આપવામાં આવી છે.
ન્યાય પ્રણાલીને સરળ અને સુલભ બનાવવી – નવા કાયદા હેઠળ તપાસ અને ન્યાયિક પ્રક્રિયામાં તકનીકી દખલગીરીમાં વધારો થવાને કારણે, નેશનલ ક્રાઈમ રેકોર્ડ્સ બ્યુરો (NCRB) માટે તમામ રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોને તકનીકી સહાય પૂરી પાડવાની વ્યવસ્થા કરવામાં આવી છે. હવે તમામ કેસ દેશના દરેક પોલીસ સ્ટેશનમાં ક્રાઈમ એન્ડ ક્રિમિનલ ટ્રેકિંગ નેટવર્ક એન્ડ સિસ્ટમ (CCTNS) એપ્લિકેશન હેઠળ નોંધવામાં આવશે.
ત્રણ નવા ફોજદારી કાયદામાં 10 મહત્વપૂર્ણ જોગવાઈઓ
- વ્યક્તિ પોલીસ સ્ટેશનમાં શારીરિક રીતે હાજર થયા વિના પણ ઇલેક્ટ્રોનિક માધ્યમથી ઘટનાની જાણ કરી શકે છે. આનાથી પોલીસને ઝડપી કાર્યવાહી કરવામાં પણ મદદ મળશે.
- નવા કાયદામાં ઝીરો FIR દાખલ કરવામાં આવી છે. પીડિતા કોઈપણ પોલીસ સ્ટેશન વિસ્તારમાં એફઆઈઆર નોંધાવી શકે છે. પીડિતને એફઆઈઆરની ફ્રી કોપી પણ મળશે.
- જોરદાર તપાસ માટે ગંભીર ફોજદારી કેસોમાં પુરાવા એકત્ર કરવા માટે ફોરેન્સિક નિષ્ણાતોએ ગુનાના સ્થળની મુલાકાત લેવી ફરજિયાત છે. પુરાવા એકત્ર કરવાની પ્રક્રિયાની વીડિયોગ્રાફી ફરજિયાત રહેશે.
- મહિલા અને બાળકો વિરુદ્ધના ગુનાઓમાં તપાસ એજન્સીઓએ બે મહિનામાં તપાસ પૂરી કરવી પડશે. પીડિતોને 90 દિવસમાં કેસની પ્રગતિ અંગે નિયમિત અપડેટ આપવી પડશે.
- ગુનાનો ભોગ બનેલી મહિલાઓ અને બાળકોને તમામ હોસ્પિટલોમાં મફત પ્રાથમિક સારવાર અથવા સારવારની ખાતરી આપવામાં આવશે. પડકારજનક સંજોગોમાં પણ પીડિત જલ્દી સ્વસ્થ થઈ શકશે.
- તમામ રાજ્ય સરકારો સાક્ષીઓની સુરક્ષા અને સહકાર માટે વિટનેસ પ્રોટેક્શન પ્રોગ્રામનો અમલ કરશે. બળાત્કાર પીડિતાને ઓડિયો-વીડિયો માધ્યમ દ્વારા પોલીસ સમક્ષ તેમનું નિવેદન નોંધવાની મંજૂરી આપવામાં આવશે.
- નવા કાયદામાં નાના ગુનાઓ માટે સજા તરીકે કોમ્યુનિટી સર્વિસની સિસ્ટમ દાખલ કરવામાં આવી છે. દોષિત સમાજમાં સકારાત્મક યોગદાન આપીને તેની ભૂલો સુધારવાનું કામ કરશે.
- સુનાવણીમાં વિલંબ ટાળવા અને ન્યાયની ઝડપી પુનઃસ્થાપના માટે, કોર્ટ કેસની સુનાવણી વધુમાં વધુ બે વખત મુલતવી રાખી શકે છે. તમામ કાયદાકીય કાર્યવાહી ઈલેક્ટ્રોનિક માધ્યમથી થઈ શકે છે.
- પીડિત મહિલાની કોર્ટમાં સુનાવણી મહિલા મેજિસ્ટ્રેટ દ્વારા જ કરવામાં આવશે. અન્યથા, સંવેદનશીલ કેસમાં, મહિલાની હાજરીમાં પુરૂષ મેજિસ્ટ્રેટ સમક્ષ નિવેદન નોંધવામાં આવશે.
- 15 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના લોકો, સાઠ વર્ષથી વધુ ઉંમરના અને અપંગ અને ગંભીર રીતે બીમાર વ્યક્તિઓને પોલીસ સ્ટેશનમાં હાજર રહેવામાંથી મુક્તિ આપવામાં આવશે. તેમને તેમના રહેઠાણના સ્થળે જ પોલીસની મદદ મળશે.